Je wilt een project starten en vraagt zich af welke juridische vorm het meest geschikt is voor uw onderneming? Het is nodig om de verschillen tussen de bestaande juridische vormen te begrijpen om een keuze te maken die past bij jouw project en langetermijnambities. Het is niet altijd eenvoudig om als startende ondernemer wijs te geraken uit de vele en soms tegenstrijdige informatie. We proberen hieronder een eenvoudige doch duidelijke vergelijking te maken tussen de verschillende mogelijkheden omtrent de keuze van een rechtsvorm voor jouw zaak.
We gaan ons hier toespitsen op de eenmanszaak en de Besloten Vennootschap (BV), gezien dit de twee voornaamste keuzes zijn voor een startende ondernemer.
Wat is de juridische vorm van een bedrijf?
De juridische vorm van een bedrijf is de wettelijke structuur ervan. De keuze van de juridische vorm heeft een aanzienlijke invloed op de werking en toekomstige structuur van uw bedrijf.
Natuurlijke persoon of rechtspersoon?
De eerste vraag die u moet stellen, is of u als natuurlijke persoon zelfstandig wilt zijn of dat u uw eigen bedrijf wilt oprichten (dat wil zeggen, een ‘rechtspersoon’). Als zelfstandige hebt u inderdaad de mogelijkheid om op twee manieren actief te zijn: als natuurlijke persoon of als rechtspersoon (lees: als bedrijf).
Uw keuze hangt af van verschillende factoren zoals: aan welk project je gaat beginnen, wat is het startkapitaal en nodige middelen, welke financiële verantwoordelijkheden er zijn, welke vrijheid wenst, in hoever je administratie ziet zitten, … Het is moeilijk om een duidelijk antwoord te geven zonder kennis te hebben van de context die meespeelt. Hieronder schetsen we snel de voornaamste verschillen tussen beiden.
De eenmanszaak (als natuurlijke persoon)
Een eenmanszaak, ook wel bekend als een onderneming als natuurlijke persoon, biedt tal van voordelen voor wie snel en kostenefficiënt een bedrijf wil opstarten. Met minimale administratieve rompslomp en zonder de noodzaak van een startkapitaal, kunt u uw activiteit in enkele klikken lanceren. Dit maakt de eenmanszaak een aantrekkelijke optie voor aspirant-ondernemers die hun ideeën willen uitproberen zonder zich te verbinden tot ingewikkelde structuren of hoge opstartkosten.
Een van de grootste troeven van een eenmanszaak is de eenvoudige werking. Als individuele eigenaar neemt u autonoom alle beslissingen, zonder de noodzaak om verantwoording af te leggen aan andere stakeholders. Deze flexibiliteit stelt u in staat om snel te handelen en aan te passen aan veranderende omstandigheden, wat vooral waardevol is in de beginfase van uw onderneming.
Een ander voordeel van de eenmanszaak is dat het een laagdrempelige manier biedt om uw ideeën te testen. Door uw teen in het water te steken, kunt u de levensvatbaarheid van uw onderneming verkennen zonder grote financiële of juridische verplichtingen. Mocht uw zaak niet van de grond komen, dan kunt u de eenmanszaak eenvoudig opdoeken en elders nieuwe kansen verkennen. Aan de andere kant, als uw bedrijf snel groeit en u meer structuur nodig heeft, kunt u altijd overwegen om over te stappen naar een andere vennootschapsvorm.
Het concept van de eenmanszaak brengt echter ook enkele belangrijke nadelen met zich mee, met name op het gebied van persoonlijke financiële aansprakelijkheid. Als individuele eigenaar bent u persoonlijk verantwoordelijk voor alle schulden en verplichtingen van uw onderneming. Dit betekent dat er geen juridische scheiding is tussen uw privévermogen en het vermogen van uw zaak. In het geval van financiële problemen kunnen schuldeisers van uw bedrijf dus uw persoonlijke bezittingen aanspreken om de schulden te dekken, wat aanzienlijke risico’s met zich meebrengt.
Een ander aandachtspunt bij een eenmanszaak is de belastingdruk. Winsten worden belast in de personenbelasting, wat vaak leidt tot hogere belastingtarieven dan bij vennootschapsbelastingen. Vooral voor zelfstandigen in bijberoep kan de winst snel in de hoogste belastingschijf belanden, waar tarieven tot wel 50% gelden. Het is daarom belangrijk om deze fiscale implicaties zorgvuldig te overwegen bij het kiezen van de juiste vennootschapsvorm voor uw onderneming.
Kortom, hoewel een eenmanszaak tal van voordelen biedt voor beginnende ondernemers, is het belangrijk om ook de mogelijke risico’s en beperkingen in overweging te nemen bij het nemen van deze belangrijke zakelijke beslissing.
De vennootschap (rechtspersoon)
- Fiscaal voordelig: de winsten van uw vennootschap zijn onderworpen aan de vennootschapsbelasting, waarvan het tarief over het algemeen lager is dan de personenbelasting. Als zelfstandige (met een eenmanszaak) is het volledige netto-inkomen van uw activiteit immers onderworpen aan de personenbelasting. Afhankelijk van de winst kan u snel terechtkomen in de hogere belastingschijven, waardoor u als eenmanszaak een stuk meer van uw winst zal moeten afgeven aan de overheid.
- Beschermd vermogen: met een vennootschap is jouw persoonlijke aansprakelijkheid beperkt, mits goed bestuur van de vennootschap. Hierdoor beschermt je jouw privévermogen.
- Je betaalt een stuk minder belastingen: een vennootschap betaalt veel minder belastingen dan een natuurlijke persoon. Als vennootschap betaalt je maximum 25% (onder sommige voorwaarden maar 20%) op je winst. Wat ook interessant is dat de loon die je jezelf uitkeert als zaakvoeder als een kost wordt gezien en dus aftrekbaar is. Jij als persoon wordt dan uiteraard wel op die loon belast in je personenbelasting.
- Je een zaak opstart met meerdere mensen: je kan uiteraard een vennootschap volledig alleen opstarten, maar het is niet mogelijk om een zaak opstarten met meerdere mensen onder een eenmanszaak (de naam zegt het zelf uiteindelijk). Je kan dan wel kiezen voor eenvoudige vennootschapsvormen zoals een maatschap of een VoF. Maar niet elk van deze vormen beschikt over een beperkte aansprakelijkheid.
Wat zijn de verschillende vennootschapsvormen in België?
Als je ervoor kiest om een vennootschap op te richten, moet je nog de meest geschikte juridische vorm kiezen. Sinds de inwerkingtreding van de nieuwe vennootschapsregels in 2019 zijn er 6 vormen van vennootschappen.
Vennootschapsvormen met een beperkte aansprakelijkheid:
- Besloten Vennootschap (BV)
- Naamloze Vennootschap (NV)
- Coöperatieve Vennootschap (CV)
Daarnaast heb je nog drie vormen van een maatschap. Merk wel dat er bij deze vormen wel geen beperkte aansprakelijkheid is.
De Besloten Vennootschap (BV) (met beperkte aansprakelijkheid)
De BV is een populaire keuze onder ondernemers in België. Deze vennootschapsvorm biedt een aantal voordelen en flexibiliteit die het aantrekkelijk maken voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s).
Een van de belangrijkste kenmerken van een BV is de eigen rechtspersoonlijkheid. Dit betekent dat de BV zelfstandig juridische handelingen kan verrichten, zoals het aangaan van contracten, het bezitten van eigendommen en het aansprakelijk zijn voor schulden en verplichtingen. De aandeelhouders zijn in principe niet persoonlijk aansprakelijk voor de schulden van de BV, hun aansprakelijkheid is beperkt tot hun inbreng in het kapitaal van de vennootschap.
Een ander belangrijk aspect van de BV is de flexibiliteit bij het structureren van het kapitaal. Anders dan bij sommige andere vennootschapsvormen, zoals de naamloze vennootschap (NV), is er geen minimumkapitaal vereist om een BV op te richten. Dit biedt ondernemers de mogelijkheid om met een bescheiden kapitaal te beginnen en dit later te verhogen naarmate de onderneming groeit. Echter, bij de oprichting moet wel aangetoond worden dat er voldoende eigen middelen zijn om de handelsactiviteiten te kunnen uitoefenen.
Het oprichten van een BV vereist een aantal formele stappen, waaronder het opstellen van een notariële akte. Deze akte bevat onder andere de statuten van de vennootschap, de namen van de oprichters, de maatschappelijke zetel en het doel van de onderneming. Daarnaast is een gedetailleerd financieel plan verplicht, wat helpt om de levensvatbaarheid van de onderneming aan te tonen en potentiële investeerders of financiële instellingen gerust te stellen.
Een BV moet ook voldoen aan verschillende administratieve verplichtingen, zoals het bijhouden van een nauwkeurige dubbele boekhouding volgens de wettelijke vereisten, het houden van jaarlijkse algemene vergaderingen, het publiceren van bepaalde informatie en het naleven van fiscale verplichtingen.
Het is vermeldenswaard dat de BV zowel door één persoon als door meerdere personen kan worden opgericht. Dit biedt ondernemers de mogelijkheid om alleen te opereren of om samen te werken met partners of mede-eigenaars. Deze flexibiliteit maakt de BV een geschikte keuze voor verschillende soorten ondernemingen, van startups tot familiebedrijven.
Al met al biedt de BV een aantrekkelijke balans tussen flexibiliteit, beperkte aansprakelijkheid en formele structuur, waardoor het een populaire keuze is voor ondernemers in België.
De naamloze vennootschap (NV)
Dit is een veelvoorkomende juridische vorm bij grote bedrijven. De NV is een kapitaalvennootschap, wat betekent dat het zich voornamelijk richt op de inbreng van kapitaal door de aandeelhouders. Deze juridische vorm vereist een minimumstartkapitaal van 61.500 euro bij oprichting. De administratieve last is vrij zwaar.
De coöperatieve vennootschap (CV)
Een coöperatieve vennootschap is een speciale rechtsvorm waarbij het hoofddoel niet ligt in het maximaliseren van winst voor individuele aandeelhouders, maar eerder in het dienen van de belangen van de leden. Deze vorm van ondernemen is gebaseerd op principes van samenwerking, democratische besluitvorming en gemeenschapsgerichtheid.
In een coöperatieve vennootschap hebben alle leden een gelijkwaardige stem in de besluitvorming, ongeacht hun financiële inbreng. Dit betekent dat de belangen van alle leden worden vertegenwoordigd en dat belangrijke beslissingen worden genomen op basis van consensus en participatie.
Een ander kenmerk van coöperatieve vennootschappen is de beperking van winstuitkeringen. In plaats van alle winst te verdelen onder de individuele leden, wordt een deel van de winst vaak gereserveerd voor gemeenschappelijke doelen, zoals investeringen in de coöperatie zelf, het creëren van werkgelegenheid of het ondersteunen van lokale initiatieven.
Coöperatieve vennootschappen kunnen actief zijn in verschillende sectoren, waaronder landbouw, energie, financiën, en dienstverlening. Ze bieden een alternatieve benadering van ondernemen, waarbij de focus ligt op sociale en ecologische duurzaamheid, naast financiële winst.
De verschillende vormen van maatschap
Daarnaast bestaat er nog drie vormen van maatschap in België. Deze juridische vormen hebben geen beperkte aansprakelijkheid.
- De maatschap: Een maatschap is een eenvoudige vorm van samenwerking tussen twee of meer personen, waarbij ze hun kennis, arbeid of goederen inbrengen met als doel gezamenlijk winst te behalen. Het is een flexibele en informele rechtsvorm, waarbij er geen notariële akte nodig is voor oprichting. Elke deelnemer, of ‘mat’, draagt bij aan het vermogen en de activiteiten van de maatschap, waarbij de winst en verliezen doorgaans worden verdeeld volgens vooraf afgesproken verhoudingen.
- De vennootschap onder firma (vof): Een vennootschap onder firma, kortweg vof, is een ondernemingsvorm waarbij twee of meer personen samen een bedrijf oprichten en beheren, waarbij ze allemaal als gelijkwaardige vennoten participeren. Anders dan bij een maatschap is voor een vof wel een notariële akte vereist. Alle vennoten zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden van de vennootschap en kunnen hun persoonlijke vermogens verliezen als de vof niet aan haar verplichtingen kan voldoen.
- De commanditaire vennootschap (CommV): Een commanditaire vennootschap is een hybride vorm tussen een vof en een naamloze vennootschap. Het bestaat uit twee soorten vennoten: beherende vennoten, die actief betrokken zijn bij het dagelijkse bestuur van de onderneming, en commanditaire vennoten, die slechts financieel bijdragen en geen actieve rol spelen in het management. De beherende vennoten hebben een onbeperkte aansprakelijkheid voor de schulden van de CommV, terwijl de aansprakelijkheid van commanditaire vennoten beperkt is tot hun inbreng. Dit maakt het een aantrekkelijke optie voor investeerders die betrokken willen zijn bij een bedrijf zonder het risico te lopen hun persoonlijke vermogens te verliezen.
Het kiezen van de juiste juridische vorm voor je bedrijf is een cruciale beslissing die een grote impact kan hebben op de toekomstige groei en het succes van je onderneming. In België zijn er verschillende opties beschikbaar, elk met hun eigen voor- en nadelen. Of je nu kiest voor een eenmanszaak of een besloten vennootschap, het is essentieel om de specifieke behoeften en doelstellingen van je onderneming zorgvuldig te overwegen voordat je een definitieve beslissing neemt. Als je toch niet weet waar je moet starten, of omdat je situatie complex is en je nood hebt aan advies of coaching bij de opstart van je ondernemerschap, aarzel dan niet om ons te contacteren.